Trong các kỳ đàm phán nhân sự, việc hiểu rõ cấu trúc thu nhập là yếu tố tiên quyết để đảm bảo quyền lợi thực tế của ứng viên. Lương Gross và lương Net là hai khái niệm cơ bản nhưng thường xuyên gây nhầm lẫn, dẫn đến những sai lệch về kỳ vọng thu nhập và các chế độ bảo hiểm đi kèm.
1. Phân biệt bản chất của lương Gross và lương Net
Sự khác biệt lớn nhất giữa hai khái niệm này nằm ở đối tượng chịu trách nhiệm chi trả các khoản thuế và bảo hiểm bắt buộc:
Lương Gross (Lương tổng): Là tổng số tiền mà doanh nghiệp chi trả cho người lao động. Con số này bao gồm lương cơ bản, các khoản phụ cấp và cả những khoản mà người lao động phải trích nộp cho cơ quan chức năng (Bảo hiểm, Thuế TNCN).
Lương Net (Lương thực nhận): Là số tiền cuối cùng người lao động nhận được vào tài khoản sau khi doanh nghiệp đã thực hiện tất cả các khoản khấu trừ bắt buộc. Hiểu đơn giản, đây là thu nhập "bỏ túi" mà bạn có toàn quyền sử dụng.
2. Công thức quy đổi và các tỷ lệ trích khấu trừ năm 2025
Để tính toán chính xác số tiền thực tế nhận được từ mức lương thỏa thuận, kế toán và ứng viên thường sử dụng công thức quy đổi chuẩn hóa sau:
Lương Net = Lương Gross- (Bảo hiểm bắt buộc + Thuế TNCN)
Trong đó, các tỷ lệ trích đóng bảo hiểm từ lương của người lao động (tổng 10,5%) được quy định cụ thể như sau:
| Loại bảo hiểm | Tỷ lệ trích từ lương NLĐ |
| Bảo hiểm xã hội (BHXH) | 8% |
| Bảo hiểm y tế (BHYT) | 1,5% |
| Bảo hiểm thất nghiệp (BHTN) | 1% |
Lưu ý: Thuế Thu nhập cá nhân (TNCN) sẽ được tính toán sau khi đã trừ đi các khoản đóng bảo hiểm và các khoản giảm trừ gia cảnh (bản thân và người phụ thuộc) theo biểu thuế lũy tiến từng phần.
3. Đàm phán lương Gross hay lương Net để tối ưu quyền lợi?
Mỗi hình thức đều có những ưu và nhược điểm riêng ảnh hưởng đến tâm lý và quyền lợi an sinh lâu dài của người lao động:
Thỏa thuận lương Gross: Mang lại tính minh bạch cao nhất. Người lao động chủ động kiểm soát được mức đóng bảo hiểm và thuế của mình. Đặc biệt, các khoản thưởng, chế độ thai sản, ốm đau hay lương hưu sau này đều được tính dựa trên mức lương Gross, giúp đảm bảo quyền lợi tối đa.
Thỏa thuận lương Net: Giúp người lao động an tâm về một con số thu nhập ổn định hàng tháng mà không cần quan tâm đến biến động của các tỷ lệ thuế, phí. Tuy nhiên, rủi ro tiềm ẩn là một số doanh nghiệp có thể lách luật bằng cách đóng bảo hiểm trên mức lương cơ bản thấp hơn thực tế, gây thiệt thòi cho ứng viên về lâu dài.
4. Quản trị rủi ro an sinh xã hội cho người lao động
Lời khuyên từ các chuyên gia nhân sự tại HR24 là ứng viên nên ưu tiên đàm phán mức lương Gross. Điều này không chỉ giúp bạn nắm giữ thế chủ động trong việc quản lý tài chính cá nhân mà còn buộc doanh nghiệp phải thực hiện nghĩa vụ đóng bảo hiểm trên đúng giá trị thu nhập thực tế.
Nếu lựa chọn nhận lương Net, hãy yêu cầu doanh nghiệp cam kết rõ ràng trong hợp đồng lao động về mức lương làm căn cứ đóng bảo hiểm. Sự minh bạch này là nền tảng để bạn tận hưởng trọn vẹn các chính sách an sinh xã hội mà Nhà nước quy định.